Abstract
Su ürünleri yetiştiriciliğine artan gereksinime paralel olarak artan üretim miktarı, işletmelerin atık miktarında da doğrusal bir artışa neden olmaktadır. Bu durum, yoğun su ürünleri yetiştiriciliğinde atık suların etkin bir şekilde arıtımı konusunu öne çıkarmaktadır. Günümüzde su ürünleri yetiştiriciliği kaynaklı atık suların arıtımında, geleneksel fiziksel ve kimyasal yöntemlerin yerine, ekosisteme duyarlı ve besin zincirinin farklı seviyelerinde üretimi devreye sokan sistemler daha fazla benimsenmeye başlanmıştır. Atık su içinde bulunan besin elementlerinin farklı bir gıda üretimiyle döngüye katılması, sıfır atık yaklaşımının esasını oluşturmaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerin çıkış sularını kullanan entegre üretim sistemleri (örneğin; akuaponik) atık içinde bulunan besin elementlerinin tekrar geri kazanımını sağlamaktadır. Entegre sistemler, su ürünleri atık sularının arıtımında hem atık içinde besin elementlerinin biyomasa dönüşümünü sağlamakta hem de çevreyle uyumlu arıtım yöntemi olarak değer kazanmaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliği çıkış suları, entegre sistemler yardımıyla balık yanında ikili (örneğin; balık+midye) ya da üçlü (örneğin; balık+midye+yosun) yetiştiricilikte kullanılabilmektedir. Su ürünleri yetiştiriciliği çıkış sularının yapay sulak alanlarda ya da bitki lagünlerinde belli besin elementlerinin azaltılması amacıyla kullanılması da sürdürülebilir yetiştiricilik ve atık su arıtımı için uygun yaklaşımlar arasındadır.
Bu derleme çalışmasında, su ürünleri yetiştiriciliğinden gelen atık suların arıtımına yönelik mevcut ve ekolojik bazda yenilikçi teknolojiler ele alınmış; sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliği ve çevreyle uyumlu atık arıtımı için yapay sulak alanlar ve entegre multi-trofik yetiştiricilik sistemlerinin pratikte kullanımının artırılması gereği vurgulanmıştır.