İnsanların kullanımları sonucunda oluşan ve endokrin sistemi bozan kimyasallar (EBk), omurgalılarda iç kaynaklı hormonların etkilerine benzer etkilerde bulunmakta ve endokrin sistemle karşılıklı etkileşime girebilmektedirler. EBk evsel atıkların karıştığı sularda, endüstriyel atıklarda ve çiftlik hayvanları yem artıklarında saptanmıştır. Bu atıklarla kirlenmiş olan sularda yaşayan balıkların üreme sistemlerinde bozukluklar olduğu görülmüştür. EBk’ın zararlı etkiler; ayrıca kurbağalarda, sürüngenlerde, kuşlarda, memelilerde ve insanlarda da kaydedilmiştir. Doğal östrojen 17β-östradiol (E2), balıkların karaciğerini, vitellogenin (Vtg) sentezlemesi için uyarır. Vitellogenin yumurtanın olgunlaşmasını sağlayan proteindir. 17α-ethinylestradiol (EE2), çok güçlü sentetik bir östrojendir ve tüm dünyada doğum kontrol tableti olarak kullanılmaktadır. Balıklarda 17α-ethinylestradiol, E2’ yi taklit ederek kandaki Vtg’in konsantrasyonunu artırır ve erkeklerin dişileşmesine neden olur. 17β-trenbolone (Tb) androjenik bir steroidtir ve büyük başlarda et verimini artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Balıklarda Vtg konsantrasyonunu azalmasına neden olduğu ve dişileri erkekleştirdiği görülmüştür. Yakın bir gelecekte, dünyanın her yerinde EBk nedeniyle insanların ve doğal yaşamın üreme sistemlerinde ciddi problemler görülebilecektir
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | March 1, 2010 |
Submission Date | December 7, 2015 |
Published in Issue | Year 2010Volume: 27 Issue: 1 |