Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

Abstract

Hatîb el-Kazvînî'nin belâgate dair Telhîsü'l-Miftâh adlı eseri, yazıldığı
günden itibaren belâgatle ilgilenen âlimlerin temel başvuru kaynaklarından
birisi hâline gelmiştir. Arapça olarak kaleme alınan bu eser, kendisinden daha
fazla kimsenin yararlanılması için başka dillere de tercüme edilmiştir. Söz
konusu eserin tercüme edildiği dillerden birisi de Türkçedir. Telhîsü'lMiftâh'ın
Türkçeye tercüme süreci, Osmanlı döneminden başlayarak
günümüze kadar devam etmiştir. Telhîs'in Türkçe tercümeleri hakkında
şimdiye kadar çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada Telhîs'in daha önce
herhangi bir bilimsel çalışmaya konu edilmemiş bir tercümesi üzerinde
durulacaktır. Söz konusu tercüme, Telhîs'in yalnızca beyân ilmiyle ilgili
kısmında yer alan konuların Türkçeye tercümesinden oluşmaktadır. Bu
tercümenin kim tarafından nerede ve ne zaman yapıldığına dair herhangi bir
bilgi mevcut değildir. Mütercimi bilinmeyen bu eserin şimdilik tek nüshası
tespit edilebilmiştir.
Çalışmamızın giriş bölümünde kısaca belâgat ilminin tarihi süreç
içerisindeki gelişimine değinilmiştir. Bu giriş kısmından sonra eserin nüsha
tavsifi yapılmıştır. Daha sonra eserin mütercimi, muhtevası, üslûbu ve imlâ
özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu değerlendirmelerden sonra ise eserin
transkripsiyonlu metnine yer verilmiştir.