Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature

Abstract

İsmail Hakkı Aksoyak çevriyazı ve tıpkıbasımını hazırladığı Kefeli Hüseyin’e ait Râznâme (Süleymaniye, Hekimoğlu Ali Paşa No. 539) adlı eser, Şinasi Tekin ve Gönül Alpay Tekin’in editörlüğünde 2004 yılında Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü’nde basılmıştır. Kefeli Hüseyin’e ait olan bu eser, kitap falı türünün önemli örneklerinden birisidir.
Eser; ön söz, kısaltmalar, giriş ve sekiz bölümden oluşmaktadır. Eserin 1’den 28. sayfaya kadarki kısmı “Giriş” bölümüne tahsis edilmiştir. Bu kısımda fal, fal-edebiyat ilişkisi ve kitap falı hakkında bilgi verilmiştir. Aksoyak, bu bölümde evvela falın tarihi üzerinde durmuştur. Buna göre İÖ 4000 yıllarında Mısır, Bâbil, Kalde, Çin vb. bölgelerde falcılık yapıldığı belgelerle tespit edilmiştir. Aynı zamanda çeşitli milletlerin mitolojilerinde de falcılık hikâyelerine rastlanılmıştır. Türklerde ise fala dair ilk örnekler Mani muhitinde yazılan eserlerde kendini göstermektedir. Tahmini olarak 930 yılında yazılan Irg Bitig adlı eserin bir fal kitabı olduğu Aksoyak tarafından vurgulanmıştır(s. 1). Aksoyak, falın tarihi hakkında bilgi verdikten sonra falın; uğur, güzel baht ve talih anlamlarında Arapça bir kelime olduğunu ve Kur’ân-ı Kerîm’de de geçtiğini belirtmiştir. Daha sonra kültürümüzde başvurulan fal çeşitlerini şu şekilde sıralamıştır: Çiçek falı, el falı, kur’a
falı, kuş falı, peygamberler falı, reml, yıldız falı, kitap falı. Nâşir, yukarıda sıralanan fal çeşitleri hakkında bilgi vermeyi de ihmal etmemiştir.